Inkscape

Tutorial | Hình dạng

Inkscape có 4 công cụ hình dạng, cho phép bạn tạo và sửa từng kiểu đối tượng riêng. Một hình dạng là một đối tượng mà bạn có thể thay đổi nó theo những cách đặc trưng, bằng cách kéo các chốt điều khiển và thay đổi các tham số của nó.

For example, with a star you can alter the number of tips, their length, angle, rounding, etc. — but a star remains a star. A shape is “less free” than a simple path, but it's often more interesting and useful. You can always convert a shape to a path (Ctrl+Shift+C), but the reverse conversion is not possible.

Inkscape có các công cụ hình dạng sau: Chữ nhật, Elip, Sao và Xoắn ốc. Trước hết, ta hãy xem cách làm việc nói chung của các công cụ này; sau đó ta sẽ xem xét kĩ từng công cụ một.

Tổng quan về các công cụ hình dạng

A new shape is created by dragging on canvas with the corresponding tool. Once the shape is created (and so long as it is selected), it displays its handles as white diamond, square or round marks (depending on the tools), so you can immediately edit what you created by dragging these handles.

All four kinds of shapes display their handles in all four shape tools as well as in the Node tool (N). When you hover your mouse over a handle, it tells you in the statusbar what this handle will do when dragged or clicked with different modifiers.

Ngoài ra, mỗi công cụ hình dạng còn có các tham số riêng, đặt trong thanh Điều khiển công cụ nằm ngang bên trên vùng vẽ. Thanh này thường chứa một vài ô số và 1 nút Mặc định để thiết lập lại các giá trị. Khi bạn sử dụng công cụ hình dạng để chọn hình dạng cùng loại trên khung vẽ rồi sửa các tham số trên thanh Điều kiển công cụ, hình dạng được chọn sẽ thay đổi theo.

Mọi sự thay đổi thực hiện trên thanh Điều khiển công cụ sẽ được lưu giữ và áp dụng cho hình dạng được vẽ sau này. Ví dụ, sau khi bạn thay đổi số đỉnh của hình sao và vẽ một hình sao mới thì hình mới này sẽ có số đỉnh bằng giá trị bạn vừa đặt. Tương tự, khi bạn chọn một hình, các tham số của hình đó sẽ được lưu giữ và áp dụng cho hình dạng cùng loại được tạo sau đó.

When in a shape tool, selecting an object can be done by clicking on it. Ctrl+click (select in group) and Alt+click (select under) also work as they do in Selector tool. Esc deselects.

Hình chữ nhật

Hình chữ nhật là hình đơn giản nhất nhưng cũng hay được dùng nhất trong thiết kế đồ họa. Với Inkscape, bạn có thể dễ dàng tạo và chỉnh sửa các hình chữ nhật.

Switch to the Rectangle tool by pressing R or by clicking its toolbar button. Draw a new rectangle alongside this blue one:

Vẫn chọn công cụ Chữ nhật, bạn hãy chuyển vùng chọn từ hình chữ nhật này sang hình chữ nhật khác bằng cách bấm chuột lên nó.

Các phím tắt để vẽ chữ nhật:

• With Ctrl, draw a square or an integer-ratio (2:1, 3:1, etc) rectangle.

• With Shift, draw around the starting point as center.

As you see, the selected rectangle (the just-drawn rectangle is always selected) shows three adjustable handles in three of its corners and one cross-shaped handle, for moving the rectangle, in the middle. In fact, there are four corner handles, but two of them (in the top right corner) overlap if the rectangle is not rounded. These two are the rounding handles; the other two (top left and bottom right) are resize handles.

Ta hãy xem xét các chốt làm tròn trước. Di chuyển một trong số chúng xuống dưới. Tất cả 4 góc của hình chữ nhật được làm tròn, và bạn có thể thấy chốt làm tròn thứ 2. Nó nằm nguyên tại vị trí gốc trong góc. Nếu bạn muốn các góc của hình bị làm tròn nhiều hơn về 1 phía, bạn có thể di chuyển chốt làm tròn còn lại sang bên trái.

Trong hình, 2 hình chữ nhật có các góc được làm tròn đều, nhưng 2 hình còn lại có góc làm tròn dạng elip:

Vẫn dùng công cụ Chữ nhật, bạn bấm chuột lên những hình chữ nhật này để chọn chúng, và quan sát các chốt làm tròn của chúng.

Thường thì, bán kính và hình dáng của góc được làm tròn phải là hằng số trong toàn bộ hình, ngay cả khi kích cỡ của hình chữ nhật không giống nhau (hãy tưởng tượng tới các sơ đồ có những hộp nhiều kích cỡ được làm tròn góc). Inkscape cho phép bạn dễ dàng tạo các hình chữ nhật như vậy! Chuyển sang công cụ Chọn, trên thanh Điều khiển Công cụ có một nhóm tùy chọn, trong đó tuỳ chọn thứ 2 là Co giãn góc tròn. Nếu tuỳ chọn này được bật, các góc được làm tròn cũng sẽ co giãn cùng tỉ lệ với hình chữ nhật khi bạn co giãn nó.

For example, here the original red rectangle is duplicated and scaled several times, up and down, to different proportions, with the “Scale rounded corners” button off:

Lưu ý rằng kích cỡ và hình dáng của góc làm tròn là giống nhau đối với tất cả các hình chữ nhật, nên các góc trên bên phải của các hình mới trùng nhau. Tất cả các hình chữ nhật nét chấm màu xanh thu được từ hình chữ nhật màu đỏ bằng cách co giãn với công cụ Chọn, không có sự điều chỉnh nào khác về góc làm tròn.

For a comparison, here is the same composition but now created with the “Scale rounded corners” button on:

Now the rounded corners are as different as the rectangles they belong to, and there isn't a slightest agreement in the top right corner (zoom in to see). This is the same (visible) result as you would get by converting the original rectangle to a path (Ctrl+Shift+C) and scaling it as path.

Một số thao tác nhanh khi làm việc với các góc tròn của chữ nhật:

• Drag with Ctrl to make the other radius the same (circular rounding).

• Ctrl+click to make the other radius the same without dragging.

• Shift+click to remove rounding.

You may have noticed that the Rectangle tool's Controls bar shows the horizontal (Rx) and vertical (Ry) rounding radii for the selected rectangle and lets you set them precisely using any length units. The Make corners sharp button does what is says — removes rounding from the selected rectangle(s).

An important advantage of these controls is that they can affect many rectangles at once. For example, if you want to change all rectangles in the layer, just do Ctrl+A (Select All) and set the parameters you need in the Controls bar. If any non-rectangles are selected, they will be ignored — only rectangles will be changed.

Giờ ta hãy xem xét các chốt thay đổi kích cỡ của hình chữ nhật. Bạn có lẽ sẽ thắc mắc là tại sao ta cần chúng, nếu ta có thể thay đổi kích thước hình chữ nhật với công cụ Chọn?

Vấn đề gặp phải khi dùng công cụ Chọn là vị trí các chốt điều chỉnh kích cỡ của nó sẽ được đặt theo 2 trục ngang và dọc của chương trình, trong khi với công cụ Chữ nhật, vị trí các chốt luôn nằm trên 2 góc của hình chữ nhật, ngay cả khi bạn đã xoay hoặc xô nghiêng nó. Lấy ví dụ, hãy thử thay đổi kích cỡ cùa hình chữ nhật này trước hết bằng công cụ Chọn, rồi bằng công cụ Chữ nhật:

Vì luôn luôn có 2 chốt thay đổi kích cỡ cho mỗi hình chữ nhật, bạn có thể thay đổi kích cỡ của hình theo mọi hướng bằng cách di chuyển nó theo hướng song song với cạnh của hình. Các chốt thay đổi kích cỡ luôn giữ nguyên bán kính làm tròn góc.

Thao tác nhanh đối với các chốt thay đổi kích cỡ:

• Drag with Ctrl to snap to the sides or the diagonal of the rectangle. In other words, Ctrl preserves either width, or height, or the width/height ratio of the rectangle (again, in its own coordinate system which may be rotated or skewed).

Here is the same rectangle, with the gray dotted lines showing the directions to which the resize handles stick when dragged with Ctrl (try it):

Bằng cách thay đổi kích thước và xoay hình chữ nhật, rồi nhân đôi nó, ta có thể tạo ra các hình phối không gian 3 chiều rất dễ dàng trên Inkscape:

Dưới đây là một số ví dụ khác về hình phối 3 chiều từ hình chữ nhật, bao gồm cả làm tròn góc và tô màu chuyển sắc:

Hình elip

The Ellipse tool (E) can create ellipses and circles, which you can turn into segments or arcs. The drawing shortcuts are the same as those of the rectangle tool:

• With Ctrl, draw a circle or an integer-ratio (2:1, 3:1, etc.) ellipse.

• With Shift, draw around the starting point as center.

Ta hãy xem xét các chốt của một elip. Chọn hình này:

Once again, you see three adjustable corner handles initially, but in fact they are four. The rightmost handle is two overlapping handles that let you “open” the ellipse. Drag that rightmost handle, then drag the other handle which becomes visible under it, to get a variety of pie-chart segments or arcs:

Để vẽ hình quạt (một cung và 2 bán kính), di chuyển chuột ra ngoài elip; để vẽ cung, kéo chuột vào trong nó. Trong hình trên, có 4 hình quạt ở bên trái và 3 cung ở bên phải. Lưu ý rằng cung tròn là các hình hở, tức là nét viền chỉ chạy trên hình elip nhưng không nối các đầu cuối của cung. Bạn có thể thấy điều này dễ hơn nếu bỏ màu tô, chỉ để lại màu nét viền:

Arcs can be closed by a straight line using the button labeled Switch to chord (closed shape), though.

Note the fan-like group of narrow segments on the left. It was easy to create using angle snapping of the handle with Ctrl. Here are the arc/segment handle shortcuts:

• With Ctrl, snap the handle every 15 degrees when dragging.

• Shift+click to make the ellipse whole (not arc or segment).

The snap angle can be changed in Inkscape Preferences (in Behavior⇒Steps).

Hai chốt còn lại của hình elip dùng để đặt kích thước của hình. Các thao tác nhanh của chúng tương tự như các chốt làm tròn của hình chữ nhật:

• Drag with Ctrl to make a circle (make the other radius the same).

• Ctrl+click to make a circle without dragging.

Và, giống như hình chữ nhật, các chốt điều chỉnh kích thước của elip cũng cho phép bạn thay đổi chiều cao và chiều rộng của hình trong hệ tọa độ riêng của elip. Nghĩa là, bạn có thể xoay hoặc xô nghiêng elip, nhưng vẫn dễ dàng kéo giãn hoặc co ngắn hình lại theo các trục của nó. Hãy thử thay đổi kích thước của các elip này bằng các chốt của nó:

Sao

Hình sao là hình dạng phức tạp và thú vị nhất trong Inkscape. Nếu bạn muốn làm bạn bè thán phục, hãy nghịch ngợm nhiều với công cụ Hình sao. Nó có thể làm bạn nghiện!

Công cụ Hình sao có thể tạo ra 2 hình dạng tương tự nhau: sao và đa giác. Một ngôi sao có 2 chốt kéo để đặt chiều dài và hình dạng đỉnh của nó; còn hình đa giác chỉ có 1 chốt kéo để xoay và điều chỉnh kích thước.

In the Controls bar of the Star tool, the first two buttons control how the shape is drawn (regular polygon or star). Next, a numeric field sets the number of vertices of a star or polygon. This parameter is only editable via the Controls bar. The allowed range is from 3 (polygons) or 2 (stars) to 1024.

Khi vẽ một hình sao hoặc đa giác mới,

• Drag with Ctrl to snap the angle to 15 degree increments.

Hình sao thú vị hơn nhiều so với hình đa giác (mặc dù trong thực tế, hình đa giác hữu dụng hơn). Hai chốt của một hình sao có các chức năng hơi khác nhau một chút. Chốt thứ nhất (nằm trên đỉnh của ngôi sao, tức là trên một góc lồi của hình sao) cho phép ta điều chỉnh kích thước của hình sao, nhưng khi ta xoay nó (tương đối so với tâm hình), chốt còn lại cũng được xoay theo. Điều này có nghĩa là, bạn không thể xô nghiêng hình sao bằng chốt này.

Chốt còn lại (nằm trên góc lõm giữa 2 đỉnh) được dùng để di chuyển cả bán kính và tiếp tuyến, mà không ảnh hưởng tới chốt ở đỉnh. (Trên thực tế, chốt này cũng có thể thành chốt ở đỉnh nếu ta kéo nó ra xa tâm hơn so với chốt kia). Đây là chốt cho phép ta xô nghiêng các đỉh của ngôi sao để thu được hình tinh thể, bông tuyết,vv:

Nếu bạn chỉ muốn một hình sao thông thường, bạn có thể làm cho chốt xô nghiêng này thành chốt không xô nghiêng:

• Drag with Ctrl to keep the star rays strictly radial (no skew).

• Ctrl+click to remove the skew without dragging.

As a useful complement for the on-canvas handle dragging, the Controls bar has the Spoke ratio field which defines the ratio of the two handles' distances to the center.

Hình sao trong Inkscape còn có 2 thao tác đáng kể nữa. Trong hình học, một hình đa giác là hình có cạnh thẳng và góc nhọn. Trong thực tế, đa giác có thể có cạnh tròn và vát đỉnh, và trong Inkscape cũng vậy. Làm tròn một ngôi sao hay đa giác hơi khác so với làm tròn đỉnh của chữ nhật. Bạn không dùng một chốt riêng để làm việc này, nhưng

• Shift+drag a handle tangentially to round the star or polygon.

• Shift+click a handle to remove rounding.

“Theo phương tiếp tuyến” có nghĩa là theo phương vuông góc với hướng từ đỉnh đến tâm hình. Nếu bạn “xoay” một chốt với phím Shift ngược chiều kim đồng hồ quanh tâm, bạn sẽ thu được phép làm tròn dương; xoay thuận chiều kim đồng hồ, bạn thu được phép làm tròn âm. (Hình dưới là các phép làm tròn âm).

Hình này so sánh một hình vuông được làm tròn (công cụ Chữ nhật) và đa giác 4 cạnh làm tròn (công cụ Sao):

Như bạn có thể thấy, trong khi một hình chữ nhật được vát góc tròn sẽ có các đoạn thẳng tại vị trí các cạnh thì đa giác được vát góc sẽ không có đoạn thẳng nào. Inkscape đã thay cạnh của hình đa giác bằng đường cong Bezier tiếp tuyến với mỗi nút của hình (nếu chuyển hình dạng thành đường nét và chọn nó bằng công cụ Nút, bạn sẽ thấy được điều này).

The Rounded parameter which you can adjust in the Controls bar is the ratio of the length of these tangents to the length of the polygon/star sides to which they are adjacent. This parameter can be negative, which reverses the direction of tangents. The values of about 0.2 to 0.4 give “normal” rounding of the kind you would expect; other values tend to produce beautiful, intricate, and totally unpredictable patterns. A star with a large roundedness value may reach far beyond the positions of its handles. Here are a few examples, each indicating its roundedness value:

If you want the tips of a star to be sharp but the concaves smooth or vice versa, this is easy to do by creating an offset (Ctrl+J) from the star:

Shift+dragging star handles in Inkscape is one of the finest pursuits known to man. But it can get better still.

Để mô tả được các hình dáng trong thực tế, Inkscape có thể biến đổi hình sao và đa giác của nó một cách ngẫu nhiên. Các biến đổi ngẫu nhiên nhẹ nhàng sẽ làm cho ngôi sao trông vui mắt và bớt đơn điệu hơn; nếu mức độ biến đổi tăng lên thì hình dáng bạn thu được cũng phức tạp hơn, và rất khó đoán trước. Các đỉnh được làm tròn vẫn sẽ được giữ nguyên khi bạn biến đổi hình một cách ngẫu nhiên. Dưới đây là các phím tắt để biến đổi hình:

• Alt+drag a handle tangentially to randomize the star or polygon.

• Alt+click a handle to remove randomization.

Khi bạn vẽ hoặc di chuyển các chốt trên một hình sao được biến đổi ngẫu nhiên, nó “run” vì mỗi vị trí của chốt sẽ tương ứng một hình dạng mới. Cho nên, di chuyển một chốt khi không giữ Alt sẽ biến đổi hình sao/đa giác ở mức ngẫu nhiên hiện tại, trong khi nếu giữ Alt thì mức ngẫu nhiên được thay đổi. Hình dưới đây là các ngôi sao có các tham số giống nhau, nhưng được biến đổi ngẫu nhiên lại bằng cách di chuyển các chốt (mức ngẫu nhiên là 0.1):

Và dưới đây là ngôi sao được biến đổi với mức từ -0.2 đến 0.2:

Alt+drag a handle of the middle star in this row and observe as it morphs into its neighbors on the right and left — and beyond.

Tôi hay dùng hiệu ứng ngẫu nhiên hoá hình sao để tạo các hình giống những vi khuẩn amip như dưới đây. Tất nhiên, hãy dùng hiệu ứng này theo cách của bạn:

Xoắn ốc

Hình xoắn ốc trong Inkscape rất linh động, và đôi khi rất hữu dụng. Hình xoắn ốc, giống như hình sao, được vẽ từ tâm; trong khi vẽ nó, bạn có thể chỉnh sửa nó.

• Ctrl+drag to snap angle to 15 degree increments.

Sau khi vẽ, trên hình xoắn ốc sẽ có 2 chốt tại điểm đầu và điểm cuối của nó. Cả 2 chốt, khi được di chuyển, sẽ cuộn hoặc gỡ hình xoắn ốc (tức là vẽ tiếp hình, thay đổi số vòng xoắn). Các thao tác nhanh khác:

Chốt ngoài:

• Shift+drag to scale/rotate around center (no rolling/unrolling).

• Alt+drag to lock radius while rolling/unrolling.

Chốt trong:

• Alt+drag vertically to converge/diverge.

• Alt+click to reset divergence.

• Shift+click to move the inner handle to the center.

The divergence of a spiral is the measure of nonlinearity of its winds. When it is equal to 1, the spiral is uniform; when it is less than 1 (Alt+drag upwards), the spiral is denser on the periphery; when it is greater than 1 (Alt+drag downwards), the spiral is denser towards the center:

Số vòng xoắn tối đa là 1024.

Giống như công cụ Elip, công cụ Xoắn ốc cho phép bạn chỉnh sửa độ cong của các cung xoắn ốc. So sánh với một cung Bezier, một cung hay một đường xoắn thường tiện lợi hơn vì bạn có thể làm cho nó ngắn hơn hoặc dài hơn bằng cách rê chuột lên chốt đầu cung mà không làm ảnh hưởng tới hình dạng của nó. Hơn nữa, bạn có thể thêm màu tô và xóa viền cho hình xoắn ốc để tạo ra các hiệu ứng bắt mắt.

Đặc biệt hơn nữa, các hình xoắn ốc có viền kiểu nét chấm kết hợp được sự tập trung mượt mà với khoảng cách đồng đều giữa các vạch, các chấm để tạo ra hiệu ứng tốt hơn:

Kết luận

Các công cụ hình dạng của Inkscape đều rất mạnh. Bạn hãy thực hành cách dùng chúng và áp dụng một cách sáng tạo - chúng sẽ rất hữu ích cho quá trình thiết kế và sáng tạo của bạn. Các hình dạng trong Inkscape dễ tạo và hiệu chỉnh hơn là các đường nét. Nếu bạn có những ý tưởng mới về các công cụ hình dạng, hãy liên hệ với nhóm phát triển Inkscape.